ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΑΜΠΑΝΟΠΕΤΡΑΣ

Τμήμα του άμβωνα από το ανατολικό αίθριο (πηγή: Georges Roux, Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra, Fig. 173)
Τμήμα του άμβωνα από το ανατολικό αίθριο (πηγή: Georges Roux, Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra, Fig. 173)
Ορειχάλκινος σταυρός από την Καμπανόπετρα (Sal. 5334) (πηγή: Georges Roux, Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra, Paris 1998, Fig. 200)
Ορειχάλκινος σταυρός από την Καμπανόπετρα (Sal. 5334) (πηγή: Georges Roux, Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra, Paris 1998, Fig. 200)

Κανένα κείμενο δεν αναφέρει πως η Καμπανόπετρα ήταν αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό. Φυσικά, κανένα κείμενο δεν αναφέρεται στην Καμπανόπετρα, και αγνοούμε πως αυτή ονομαζόταν από τους κατοίκους της Κωνσταντίας. Μονάχα η αρχιτεκτονική «μιλά».

«Στο νοτιοανατολικό άκρο της Σαλαμίνος έχει ανασκαφεί μεγάλη, τρίκλιτη πολυτελέστατη βασιλική που ονομάσθηκε βασιλική της Καμπανόπετρας. Την ονομασία αυτή πήρε από τον βόρειο ορθοστάτη της κεντρικής εισόδου του αιθρίου, που πάντοτε προεξείχε από το έδαφος και ήταν γνωστός στους κατοίκους της περιοχής ως Καμπανόπετρα. Η βασιλική κτίσθηκε στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ. και ήταν ένα από τα πιο επιβλητικά και πολυτελή κτίρια της εποχής.

Το ανατολικό αίθριο, μοναδικό στην Κύπρο, ίσως από επίδραση της μεγάλης βασιλικής της Αναστάσεως στο Γολγοθά, είχε στη βόρεια και τη νότια πλευρά κιονοστήρικτες στοές και στην ανατολική πλευρά στοά κλειστή στο μέσο. Μπροστά από το κλειστό τμήμα της ανατολικής στοάς υπήρχε κιβώριο που στηριζόταν σε δυο πεσσούς, δυο κολόνες και σε δυο ημικίονες εντοιχισμένους στον τοίχο της στοάς. Η δημιουργία του ανατολικού αιθρίου οφείλεται ασφαλώς στο κιβώριο αυτό που πιθανότατα κάλυπτε κάποιο ιερό λείψανο, άγνωστης μορφής», σημειώνει ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου.

Δεν αποκλείεται το ιερό αυτό λείψανο, να ήταν κάποιο σχετιζόμενο με την πορεία προς τον Γολγοθά και τον Σταυρό του Χριστού.

ΕΝΟΡΙΑ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Κατεχόμενος ναός Τιμίου Σταυρού Αμμοχώστου, 2021 (φωτ. Πανίκος Ασσιώτης)
Κατεχόμενος ναός Τιμίου Σταυρού Αμμοχώστου, 2021 (φωτ. Πανίκος Ασσιώτης)

Ο καμαροσκέπαστος μονόκλιτος ναός του Τιμίου Σταυρού στην ομώνυμη ενορία της πόλης της Αμμοχώστου είναι μάλλον μεσαιωνικός, με μεταγενέστερες παρεμβάσεις.

Στον ναό υπήρχαν ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη παλαιότερων κτισμάτων αρχαίων και βυζαντινών, που ίσως μεταφέρθηκαν εκεί από την αρχαία Σαλαμίνα ή την παλιά Αμμόχωστο ή από παλαιότερο κτίσμα, αναφέρουν οι Δρ Ανδρέας Φούλιας και Δρ Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου.

Ο ναός στη σημερινή του μορφή είναι κτίσμα του 19ου αιώνα. Από το 1974 και την τουρκική εισβολή μέχρι και σήμερα ο ναός παραμένει εγκαταλελειμένος, με τους λίθους του να βοούν, αναμένοντας προσκυνητές να περιφέρουν τον σταυρό.

Κατεχόμενος ναός Τιμίου Σταυρού Αμμοχώστου, 2021 (φωτ. Πανίκος Ασσιώτης)

Ιδιαίτερα γιόρταζαν οι Αμμοχωστιανοί, και κυρίως στις περιοχές εκείνες που ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Τίμιο Σταυρό, την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου και την Πρόοδο του Τιμίου Σταυρού την 1η Αυγούστου.

Η κατάδυση του Σταυρού στη θάλασσα της Αμμοχώστου την ημέρα της εορτής των Θεοφανείων ήταν γεγονός μεγάλης σημασίας για την πόλη.

Video, θεοφανια στην αμμοχωστο 1965

(© Ιερά Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου)

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την κατοχή της Αμμοχώστου, ακολουθώντας την πορεία της προσφυγιάς, οι κάτοικοι φέρνουν μαζί τους στις ελεύθερες περιοχές ελάχιστα κειμήλια από τις εκκλησιές τους.

Ένας Εσταυρωμένος μαζί με τις μυροφόρες, έργο του 1890, διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν από την Αγία Μαρίνα Άχνας στον ναό Παναγίας Τραχιάς στο Δασάκι Άχνας.

Ένας σταυρός εξαπτερύγων και ένας σταυρός αγιασμού από την Αχερίτου, βρίσκονται ακόμα σε χρήση.

  • GEORGE ROUX - Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra

  • ΚΑΜΠΑΝΟΠΕΤΡΑ - POLIGNOSI