Βιβλιογραφία

Αλέξανδρος Μοναχός, Λόγος εἰς τὴν εὕρεσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, Patrologia Graeca 87/3, 4015-4076.

Deschamps Émile, Au pays d’Aphrodite: Chypre: carnet d’un voyageur, Paris 1898.

Κυπριανός Αρχιμανδρίτης, Ἱστορία χρονολογικὴ τῆς νήσου Κύπρου, Eνετία 1788.

Lusignano Steffano, Chorograffia, et breve Historia Universale dell’Isola de Cipro principiando al tempo di Noè per in sino al 1572, Bologna 1573.

— (= Étienne de Lusignan), Description de toute l’isle de Cypre: et des roys, princes et seigneurs, tant payens que chrestiens qui ont commandé en icelle, Paris 1580.

Μαχαιράς Λεόντιος, Ἐξήγησις τῆς γλυκείας χώρας Κύπρου, ἡ ποία λέγεται Κρόνακα τουτἔστιν Χρονικ(όν), έκδ. R. M. Dawkins, Leontios Machairas. Recital concerning the sweet land of Cyprus, entitled ‘Chronicle’, Oxford 1932.

Μπάρσκυ Βασίλειος, Τοῦ ἐν Κιέβῳ γεννηθέντος μοναχοῦ Ἀντιοχείας πεζοπόρου Βασιλείου Γρηγόροβιτς Μπάρσκι – Πλάκα – Ἄλποβ, περιγραφὴ τῶν ταξιδίων του ἀπὸ τοῦ 1723 μέχρι τοῦ 1747 εἰς τοὺς ἁγίους τόπους τῆς Εὐρώπης, τῆς Ἀσίας καὶ τῆς Ἀφρικῆς, ὑπὸ τοῦ ἰδίου γραφεῖσα …, έκδ. Α. Στυλιανού, «Αἱ περιηγήσεις τοῦ Ρώσσου μοναχοῦ Βασιλείου Γρηγόροβιτς Βάρσκυ ἐν Κύπρῳ», Κυπριακαὶ Σπουδαὶ ΚΑ ‘ (1957) 29-131. Aγγλική μετάφραση A. D. Grishin, A pilgrim’s account of Cyprus: Bars’kyj’s travels in Cyprus, [Sources for the Ηistory of Cyprus, 3], Nicosia 1996, σσ. 11-103.

Νεόφυτος Έγκλειστος, Τυπικὴ Διαθήκη, έκδ. Ι. Ε. Στεφανή, Ἁγίου Νεοφύτου τοῦ Ἐγκλείστου, Συγγράμματα, τόμος 2, Πάφος 1998, σσ. 27-69.

—, Ἐγκωμιαστικὸς λόγος εἰς τὴν παγκόσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ ἐν ᾧ ἐστὶ καὶ τρανὴ θεολογία, έκδ. Ν. Παπατριανταφύλλου – Θεοδωρίδη, Ἁγίου Νεοφύτου τοῦ Ἐγκλείστου, Συγγράμματα, τόμος 3, Πάφος 1998, σσ. 167-181.

—, Ἐγκώμιον εἰς τὸν Τίμιον καὶ Ζωοποιὸν Σταυρὸν καὶ περὶ τῶν σωτηρίων παθῶν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτήρος ἡμῶν  Ἰησοῦ Χριστού, περὶ ὧν καὶ ἱκαναὶ προφητικαὶ μαρτυρίαι, έκδ. Ν. Παπατριανταφύλλου – Θεοδωρίδη, Ἁγίου Νεοφύτου τοῦ Ἐγκλείστου, Συγγράμματα, τόμος 3, Πάφος 1998, σσ. 167-181.

Ροδινός Νεόφυτος, Περὶ ἡρώων, στρατηγῶν, φιλοσόφων, ἁγίων καὶ ἄλλων ὀνομαστῶν ἀνθρώπων, ὁποὺ εὑγήκασιν ἀπὸ τὸ νησὶ τῆς Κύπρου, Ρώμη 1659 [έκδ. επιμ. Θ. Παπαδόπουλλου, Κυπριολογική Βιβλιοθήκη, 16, Λευκωσία 2007].

Αγάθωνος Παρασκευάς (οικ.), «Το ξύλινο αντιμίνσιο της Αγίας Παρασκευής Σωτήρας Αμμοχώστου (1572)», στο: Σωτήρα Αμμοχώστου. Η Βυζαντινή Κωμόπολη. Ιστορία και τέχνη, επιμ. οικ. Γ. Ιωάννου – Χρ. Χατζηχριστοδούλου, Λευκωσία 2002, σσ. 119-123.

Ανώνυμος, «Μοναστήρι Τιμίου Σταυρού Αρμίνους», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12, Λευκωσία 1990, σ. 321.

Ανώνυμος, «Σταυρός ο Φανερωμένος», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12, Λευκωσία 1990, σ. 313.

Αργυρού Χρήστος – Διομήδης Μυριανθεύς, Ο ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι, [Οδηγοί Βυζαντινών Μνημείων της Κύπρου], Λευκωσία 2009.

Барсукова Николая, Странствования Василья Григоровича-Барского по святым местам Востока с 1723 по 1747 г. / Изд. Православным Палестинск. о-вом по подлинной рукописи, под ред., Ч. 1-4, Санкт-Петербург 1885-1887. 

Γερασίμου Κώστας – Κυριάκος Παπαϊωακείμ – Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, Εκκλησίες της Δερύνειας και τα κειμήλιά τους, Λάρνακα 2001.

Grishin Alexander D., A pilgrim’s account of Cyprus: Bars’kyj’s travels in Cyprus, [Sources for the Ηistory of Cyprus, 3], Nicosia 1996.

Η Ιερά Μονή Σταυροβουνίου: ιστορία, αρχιτεκτονική, κειμήλια, [έκδ. Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου], Κύπρος 1998.

Η Μονή του Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος, [έκδ. Εκκλησιαστικής Επιτροπής Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους], Λευκωσία 2006.

Ιερός ναός Τιμίου Σταυρού Λευκάρων. Εκλογή Εικόνων / Church of the Holy Cross, Lefkara. A selection of icons, Λεύκαρα 2020.

Ιωαννίδης Παύλος Φ. (επιμ.), Όμοδος: τόπος, άνθρωποι, ιστορία, Λευκωσία 2015.

Jeffery George, A description of the historic monuments of Cyprus. Studies in the archaeology and architecture of the island, Cyprus 1918.

Κάκκουρα Χριστίνα (επιμ.), Σταυρική Πορεία. Κατάλογος Εκθεμάτων / Paths to the Cross. Catalogue of Exhibits, Αγία Νάπα / Agia Napa 2022.

Καππαής Δημήτριος, Η ιστορική και αρχαία Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Κουκάς, Λεμεσός 2009.

Κοκκινόφτας Κωστής, Οι άγιοι της Περιστερωνοπηγής Αναστάσιος και επίσκοπος Πάφου Πανάρετος, Λευκωσία 2015.

Κυριαζής Νεοκλής, Μοναστήρια ἐν Κύπρῳ, Λάρνακα 1950.

Κύρρης Κώστας Π., «Χαρακτηριστικά της Κυπριακής Ιστορίας κατά την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο», στο: Πρακτικά του Συμποσίου Κυπριακής Ιστορίας [Λευκωσία 2 – 3 Μαΐου 1983], Ιωάννινα 1984, σσ. 17-40.

Κωνσταντινίδης Κώστας Ν., Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στα Λεύκαρα, Λευκωσία 1994.

Λαζαρίδης Σταύρος Γ., Στην Κύπρο, τη χώρα της Αφροδίτης. Από το ημερολόγιο ενός ταξιδιώτη. Eισαγωγή, σχόλια και σημειώσεις, Λευκωσία 2005.

Łaptaś Magdalena, “A Proskynetarion from the Collection of the National Museum in Warsaw: A Preliminary Description”, στο: Coptic Studies on the Threshold of a New Millennium. Proceedings of the Seventh International Congress of Coptic Studies. Leiden, August 27 – September 2, 2000, [Orientalia Lovaniensia Analecta, CXXXIII], επιμ. M. Immerzeel – J. van der Vliet, Leuven-Paris-Dudley, MA 2004, σσ. 1349-1355.

Mango Cyril – Ernest J. W. Hawkins, “The Hermitage of St. Neophytos and Its Wall Paintings”, Dumbarton Oaks Papers 20 (1966) 119-206.

Megaw Arthur H. S., “The Campanopetra reconsidered: the pilgrimage church of the Apostle Barnabas?” στο: Byzantine Style Religion and Civilization in Honour of Sir Steven Runciman, επιμ. E. Jeffreys, Cambridge 2006, σσ. 394-404.

Μενάρδος Σίμος, «Ἡ ἁγία Ἑλένη εἰς τὴν Κύπρον», Λαογραφία 2 (1910) 266-298.

Ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Τόχνη, [έκδ. ιερού ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης], Τόχνη 2019.

Παπαγεωργίου Αθανάσιος, «Αγιασμάτι Σταυρού εκκλησία», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 1, Λευκωσία 1984, σ. 80.

—, Βυζαντινές εικόνες της Κύπρου. Μουσείο Μπενάκη, 1 Σεπτεμβρίου – 30 Νοεμβρίου 1976, επιμ. Ντ. Μουρίκη – Αθ. Παπαγεωργίου, Αθήνα 1976.

—, Εικόνες της Κύπρου, Λευκωσία 1991.

—, Η Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Κύπρου. Κατάλογος Έκθεσης. Βυζαντινό Μουσείο Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ ‘ Κύπρου, Λευκωσία 1995.

—, Ιερά Μητρόπολις Πάφου, Ιστορία και Τέχνη. 1950 χρόνια απο την ίδρυση της, Πάφος 1996.

—, «Καμπανόπετρα βασιλική, Σαλαμίνα», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 6, Λευκωσία 1987, σσ. 224-225.

—, «Μίθθας, μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 10, Λευκωσία 1989, σ. 63.

—, «Μισιρίκκου Σταυρού εκκλησία», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 10, Λευκωσία 1989, σσ. 81-82.

—, «Ο Σταυρός των Λευκάρων», στο: Θυμίαμα στη μνήμη της Λασκαρίνας Μπούρα, τόμος 1, Αθήνα 1994, σσ. 245-250.

—, «Σταυρού Τιμίου εκκλησία, Κουκά», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12, Λευκωσία 1990, σσ. 315-316.

—, «Σταυρού Τιμίου μοναστήρι», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12, Λευκωσία 1990, σσ. 319-321.

—, «Τόχνης Σταυρός», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 13, Λευκωσία 1990, σσ. 135-136.

Παπαγεωργίου Αθανάσιος – Ιωάννης Α. Ηλιάδης, Οδηγός Βυζαντινού Μουσείου και Πινακοθήκης Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ / Guide to the Byzantine Museum and Art Gallery of the Archbishop Makarios III Foundation, Λευκωσία / Nicosia 2008. 

Papacostas Tassos C., “Neapolis/Nemesos/Limassol: The Rise of a Byzantine Settlement from Late Antiquity to the Time of the Crusades”, στο: Lemesos. A History of Limassol in Cyprus from Antiquity to the Ottoman Conquest, επιμ. A. Nicolaou-Konnari – C. Schabel, Cambridge 2015, σσ. 96-188.

Παυλίδης Άντρος, Η Κύπρος ανά τους αιώνες μέσα από τα κείμενα ξένων επισκεπτών της, τόμος Β’, Λευκωσία 1994.

Περδίκη Ουρανία, «Ξύλινος ζωγραφιστός σταυρός από τον ναό του Τιμίου Σταυρού στον Ασκά Κύπρου», Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 34 (2013) 227-238.

Περδίκης Στυλιανός Κ., «Ιδιόμορφος μεσοβυζαντινός σταυρός από το Μουσείο Κύκκου», στο: Τριακοστό Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης. Πρόγραμμα και περιλήψεις εισηγήσεων και ανακοινώσεων (Αθήνα, 14, 15 και 16 Μαΐου 2010), Αθήνα 2010, σσ. 77-78.

—, «Κεφάλαιο 24. Παλαιοχριστιανική Τέχνη», στο: Ιερά Μονή Κύκκου. Εικών Ανεσπέρου Φωτός, επιμ. Α. Τσελίκας – Στ. Περδίκης, Αθήνα 2010, σσ. 328-343.

—, «Μονή των Ιερέων στην Πάφο. Από την ειδωλολατρία στον χριστιανισμό», Επετηρίδα Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου 11 (2016) 9-30.

—, Οδηγός επισκεπτών Mουσείου Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία 1997.

Roux George, Salamine de Chypre. XV. La basilique de la Campanopétra, Paris 1998.

Rubin Rehav (Buni), “Proskynetarion. One term for two kinds of Jerusalemite pilgrimage souvenirs”, Eastern Christian Art 10 (2014-2016) 97-111.

Σοφοκλέους Σοφοκλής, Παραλίμνι: ο ναός του Αγίου Γεωργίου / Paralimni: the church of Agios Georgios, Λευκωσία 2009.

Στυλιανού Ανδρέας, «Αἱ περιηγήσεις τοῦ Ρώσσου μοναχοῦ Βασιλείου Γρηγόροβιτς Βάρσκυ ἐν Κύπρῳ», Κυπριακαὶ Σπουδαὶ 11 (1957) 1-155, Πίνακες 1-36.

Stylianou Andreas – Judith Stylianou, “Εν τούτω νίκα” / “In hoc vinces” / “By this conquer”, Nicosia 1971.

—,The painted churches of Cyprus. Treasures of Byzantine art, Nicosia 1997 (second edition).

Teteriatnikov Natalia, “The Relic of the True Cross and Jerusalem Loca Sancta: The Case of the Making of Sacred Spaces in St. Neophytos’ Encleistra, Paphos”, στο: New Jerusalems: Hierotropy and Iconography, επιμ. Al. Lidov, Moscow 2006, σσ. 409-433.

Τριανταφυλλόπουλος Δημήτριος Δ., «Άγιοι Τόποι και Εγκλείστρα», στο: Πρακτικά Α’ Διεθνούς Συνεδρίου Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος, Ιστορία – Θεολογία – Πολιτισμός, Πάφος 2010, σσ. 817- 832.

— (= Triantaphylopoullos Dimitrios D. ), “The Basilica of Campanopetra in Salamis/Constantia: Theories on its function and archaeological data”, στο: Salamis of Cyprus, History and Archaeology from the Earliest Times to Late Antiquity conference in Nicosia, 21-23 May 2015, επιμ. S. Rogge – C. Ioannou – Th. Mavrojannis, Münster-New York 2019, σσ. 730-746.

Φλωρίδου Αντρούλα, «Αρμενικές εκκλησίες», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 12, Λευκωσία 1985, σσ. 309-310.

Χάκκεττ Ιωάννης, Ιστορία της ορθοδόξου Εκκλησίας της Κύπρου, κατά μετάφρασιν και συμπλήρωσιν Χαριλάου Ι. Παπαϊωάννου, Αθήναι 1923. 

Χονδρογιάννης Σταμάτης Θ. (επιμ.), Έργα τέχνης από το Λούβρο στη Θεσσαλονίκη”: η Λειψανοθήκη του “Αληθούς Σταυρού” / Oeuvres d’art du Musée du Louvre à Thessalonique; le reliquaire de la “Vraie Croix”, Θεσσαλονίκη / Thessalonique 2012.

Χατζηχριστοδούλου Χριστόδουλος Α.,  «Βιογραφική εικόνα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη μονή του Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος», στο: Third International Conference on Byzantine and Medieval Studies, 17-19 January 2020. Abstracts of Presentations / Τρίτο Διεθνές Συνέδριο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, 17-19 Ιανουαρίου 2020. Περιλήψεις ανακοινώσεων, επιμ. Α. Φούλιας – Χρ. Κάκκουρα, Λευκωσία 2020, σσ. 121-122.

—, «Προσκυνητάριο Αγίων Τόπων», στο: Η Κυρά της Λευκωσίας. Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της, επιμ. Λ. Μιχαηλίδου – Χρ. Χατζηχριστοδούλου, Λευκωσία 2012, σσ. 151-157.